برخی احکام خمس سرمایه و خمس سهام و خمس اوراق مشارکت
پرسش
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
در فرض سؤال نسبت به مقداری که اقساط آن از سود آن پرداخت شده خمس تعلق می‌گیرد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
بله.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
بلی متعلق خمس می‌باشد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
در فرض سؤال خمس دارد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در حکم سرمایه است و به تفصیلی که در سرمایه بیان شده است عمل شود.
خمس سرمایه [منافع کسب و کار ]
پرسش :آیا سرمایه خمس دارد؟
پاسخ :سرمایه خمس دارد، مگر سرمایه ای که اگر خمس آن را هر چند به صورت تدریجی بدهد با بقیّه آن، زندگی او در حدّ آبرو و شوونش اداره نمی شود. بنابراین، اگر با پرداخت خمس آن، لطمه اى به کار او نمى خورد، باید خمس آن را بدهد، خواه سرمایه تجارت باشد یا زمین و آب و ملک براى زراعت، یا ابزار کار.
خمس سرمایه ثابت طلافروشان
خمس سرمایه مضاربه برای عامل
محاسبه میزان سرمایه در سال تعلق خمس ملاک است
خمس حیواناتی که بعنوان سرمایه است
س ۹۵۲: آیا اصل سرمایه و سود آن خمس دارد؟
ج: اگر به مقدارى باشد که با پرداخت خمس آن، درآمد کسب با بقیه وافى به هزینه‌‌ى زندگى او نیست و یا اینکه کسب با بقیه، مناسب با شأن عرفى او نباشد خمس ندارد.
********************************************
خمساوراق مشارکت مدت دار
2. سود اوراق مذکور جزو درآمد سال به شمار می‌آید، پس اگر قبل از سال خمسی هزینه شود خمس ندارد ولی اگر چیزی از آن باقی بماند خمس دارد.
در هر حال، چنانچه دسترسی به این سرمایه ندارد یا قبل از دریافت سرمایه، در پرداخت خمس آن دچار زحمت می‌شود، می‌تواند زمانی که اصل پول را دریافت کرد، خمس را بپردازد.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
اگر اصل پول و سود حاصله سر سال خمسی قابل وصول نباشد، جزو درآمد سال وصول است که به هنگامی که امکان برداشت باشد، اگر تا سر سال خمسی صَرف در مؤونه نشود، خمس دارد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
اصل پول پس از وصول باید تخمیس شود و اما سود آن چنانچه از هنگام دریافت تا سال خمسی صرف در مؤنه نشود خمس دارد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
1. اگر به اصل پول، خمس تعلق گرفته باشد و بعد از آن، سپرده گذاری کنند هم اصل پول خمس دارد و هم سود آن.
2. اگر پول سپرده، از درآمد همان سال بوده و سپرده گذاری کرده، چنانچه سال خمسی بر آن بگذرد خمس دارد و سود آن نیز اگر قبل از سال خمسی هزینه شود خمس ندارد ولی اگر چیزی از آن باقی بماند خمس دارد.
( البته در هر دو صورت اگر در پرداخت خمس در زحمت باشند می توانند زمانی که اصل پول را دریافت کردند بپردازند)
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
1. خمس دارد.
2. سود جزو درآمد سال است.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در فرض سؤال، اوراق مذکور در حکم سرمایه است و مادامی‌که دسترسی به آن ندارد خمس آن واجب نیست.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
1. اگر به اصل پول، خمس تعلق گرفته باشد و بعد از آن، سپرده گذاری کنند اصل پول و سود آن خمس دارد.
2. اگر پول سپرده، از درآمد همان سال بوده و سپرده گذاری کرده، چنانچه سال خمسی یا یک سال بر آن بگذرد خمس دارد و سود آن نیز اگر قبل از سال خمسی هزینه شود خمس ندارد ولی اگر چیزی از آن باقی بماند بعد از یک سال یا رسیدن سال خمسی، خمس دارد. لینک به سایت استفتائات
نظر مراجع محترم تقلید درباره سرمایه خمس از این قرار است.
کسى که سرمایهاى را تهیه کرده است که اگر خمس آن را بدهد با بقیه آن نمىتواند کارى را شروع نماید که با آن مىخواهد امرار معاش کند آیا باید خمس این سرمایه را بدهد؟
همه مراجع (به جز آیت الله وحید و آیت الله صافى): چنانچه با پرداخت خمس آن (هرچند به صورت اقساط)،نمىتواند امرارمعاش کند،خمس ندارد.[1]
آیت الله صافى و آیت الله وحید: خمس دارد، ولى مىتواند با حاکم شرع دستگردان کند.[2]
حضرات آیات نورى، تبریزى و بهجت: آن مقدار از سرمایه که اداره زندگى به آن بستگى دارد، خمس ندارد ولى به مقدار بیش از آن خمس تعلق مىگیرد.[3]
اما اگر با پول خمس داده این زمین را گرفته اید و یا بعد از سال خمسی خریده و قبل از سال خمسی آینده رد کنید، به زمین خمسی تعلق نمی گیرد. بله در هر صورت به سود حاصل از آن اگر تا سال خمسی بماند، خمس تعلق می گیرد.
[1] امام خمینی، استفتاءات، ج 1، س 35؛ مکارم، استفتاءات، ج 2، س 543؛فاضل، جامعالمسائل، ج 1، س 765؛سیستانى، منهاج الصالحین، ج 1، م 1219؛ سیستانى، المسائل المنتخبه، م 588؛دفتر آیت الله خامنهاى.
[2] دفتر: صافى و وحید.
[3] نورى، استفتاءات، ج 1، س 271؛ بهجت، توضیح المسائل، م 1401؛ تبریزى،التعلیقه على منهاج الصالحین، کتاب الخمس، م 32.
****************************************************
